Pontian Female
The female Pontian costume is generally referred to as “zipuna”, taking its name from the main garment in the costume. Just like Greece, Pontus consisted of many regions, each with its own variations. The costume pictured here is the most common version of the Pontian female dress.
Costume elements:
Zipúna: a long-sleeve dress which buttons up at the front, usually with three buttons. Most "zipúnas" also have buttons on the sleeves, however in areas such as the western region of Pontus they do not have buttons and the dress has a deep opening at the front and a split running halfway up each side.
Salvár: wide breeches with an elastic waist that run down to the calf. Traditionally there was no elastic, and the salvár was tied on the heaps with rope. The wide fit of the pants serves as a kind of furore for the "zipúna" dress to fit beautifully.
Κamís/Sparrél: an undershirt that accompanied formal attire, usually made of silk and lace. The silk was used to cover specific parts of the garment such as the sleeves and chest area and the lace was used for the sleeves and collar. In the northern region of Pontus and the most common form of the costume, the kamís is supplemented by the spalér or sparrél, a bib style undergarment that is tied around the neck and worn underneath the zipúna.
Katifé: a velvet vest worn on top of the zipúna. The vest is quite short and form-fitting. Its length ranges from the shoulder to just above the waist. It usually comes in a range of colours but the most common is red, maroon and plum. Katifé is embroidered with gold stitching at the neck, waist, chest and sleeves.
Lahór: a type of waist band that women tied in a triangular shape around their waists and above the zipúna. Each region of Pontus wore it differently but the most common was to have it folded in a triangle, placing the pointy end at the back, and crisscrossing it at the front. The pointy end of the lahór sometimes has one big tassel or multiple frills around the edges. The colours and patterns vary according to region.
Tápla: a disc-shaped head piece made from hard paper (cardboard) on the inside and felt or velvet on the outside. The tápla is usually decorated with gold coins that fall on the woman´s forehead.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
Η γυναικεία ποντιακή φορεσιά αναφέρεται γενικά ως «ζιπούνα», παίρνοντας το όνομά της από το κύριο ένδυμά της. Όπως και η Ελλάδα, έτσι και ο Πόντος αποτελούνταν από πολλές περιοχές, η καθεμία με τις δικές της παραλλαγές. Η φορεσιά που απεικονίζεται εδώ είναι η πιο κοινή εκδοχή της γυναικείας φορεσιάς του Πόντου.
Μέρη της φορεσιάς:
Ζιπούνα: φόρεμα με μακριά μανίκια που κουμπώνει μπροστά, συνήθως με τρία κουμπιά. Οι περισσότερες ζιπούνες έχουν επίσης κουμπιά στα μανίκια, ωστόσο σε περιοχές όπως τη δυτική περιοχή του Πόντου δεν έχουν κουμπιά και το φόρεμα έχει ένα βαθύ άνοιγμα στο μπροστινό μέρος και ένα σχίσιμο στην κάθε πλευρά που ανεβαίνει μέχρι τη μέση.
Σαλβάρ: φαρδιά βράκα με λάστιχο που φτάνει μέχρι τη γάμπα. Παραδοσιακά δεν υπήρχε λάστιχο και το σαλβάρ δενόταν στη μέση με σχοινί.
Καμίς/Σπαρρέλ: εσώρουχο που συνόδευε επίσημη ενδυμασία, συνήθως από μετάξι και δαντέλα. Το μετάξι χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει συγκεκριμένα μέρη του ενδύματος όπως τα μανίκια και την περιοχή του στήθους και η δαντέλα χρησιμοποιήθηκε για τα μανίκια και τον γιακά. Στη βόρεια περιοχή του Πόντου και την πιο κοινή μορφή της φορεσιάς, το καμίς συμπληρώνεται από το σπαλέρ ή σπαρρέλ, ένα εσώρουχο σε στυλ σαλιάρας που δένεται στο λαιμό και φοριέται κάτω από τη ζιπούνα.
Κατιφέ: βελούδινο γιλέκο που φοριέται πάνω από τη ζιπούνα. Το γιλέκο είναι αρκετά κοντό και εφαρμοστό. Το μήκος του κυμαίνεται από τον ώμο μέχρι ακριβώς πάνω από τη μέση. Συνήθως διατίθεται σε μια σειρά χρωμάτων, αλλά το πιο κοινό είναι το κόκκινο και το βυσσινί. Το Κατιφέ είναι κεντημένο με χρυσές ραφές στο λαιμό, τη μέση, το στήθος και τα μανίκια.
Λαχόρ: ένα είδος ζώνης μέσης που δένουν οι γυναίκες σε τριγωνικό σχήμα γύρω από τη μέση τους και πάνω από τη ζιπούνα. Κάθε περιοχή του Πόντου το φορούσε διαφορετικά, αλλά το πιο συνηθισμένο ήταν να το διπλώνουν σε τρίγωνο, να τοποθετούν το μυτερό άκρο πίσω και να το σταυρώνουν μπροστά. Το μυτερό άκρο του λαχόρ έχει μερικές φορές μια μεγάλη φούντα ή πολλαπλές φούντες γύρω από τις άκρες. Τα χρώματα και τα σχέδια ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή.
Τάπλα: δισκοειδής κεφαλή από σκληρό χαρτί (χαρτόνι) στο εσωτερικό και τσόχα ή βελούδο στο εξωτερικό. Η τάπλα είναι συνήθως διακοσμημένη με χρυσά νομίσματα που πέφτουν στο μέτωπο της γυναίκας.